Rozporządzenie REACH i tusze do tatuażu: Kompendium wiedzy

Tatuatorzy nieustannie mierzą się z dynamicznymi zmianami w swojej branży. Ich fach wymaga od nich nieustannego doskonalenia swojej sztuki, coraz trudniejszej bitwy o klienta, adaptacji do pędzących zmian technologicznych, a także edukacji sanitarno-medycznej. Jednak jedną z najbardziej burzliwych zmian w ich pracy było wejście w 2022 roku rozporządzenia „REACH”. Z założenia miało ono na celu poprawienie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ich klientów, choć nie każdy się z tym zgadzał. Ten akt prawny wprowadził wówczas nowe normy w dziedzinie tatuowania, nakładając między innymi bardziej restrykcyjne ograniczenia chemikaliów stosowanych w tuszach do tatuowania i makijażu permanentnego.

W artykule tym skupimy się na kompleksowym zrozumieniu rozporządzenia REACH. Moim celem jest zapewnienie kompleksowego przeglądu i łatwego zrozumienia tego rozporządzenia, zwracając szczególną uwagę na aspekty, które mogą mieć bezpośredni wpływ na prace tatuatorów oraz zdrowie i bezpieczeństwo — zarówno artystów, jak i ich klientów. Przedstawię nie tylko medyczne i prawne aspekty tego rozporządzenia w sposób kompleksowy, ale także jego historyczne tło czy dokładny wykaz regulowanych składników tuszy wraz z wyjaśnieniami.

W ramach tego artykułu poznasz m.in.:

1. Historię i przyczyny powstania rozporządzenia REACH.
2. Cel i znaczenie uchwały w kontekście tuszy do tatuowania ludzkiej skóry.
3. Zagrożenia zdrowotne i środowiskowe płynące z korzystania ze „starych tuszy” wg rozporządzenia.
4. Ogólne kryteria, które muszą spełniać składniki używane w tuszach do tatuażu.
5. Dokładną listę regulowanych składników tuszy wraz z ich maksymalnymi dozwolonymi stężeniami oraz wyjaśnieniem potencjalnych zagrożeń każdego z nich.
6. Fachową terminologię wraz z wyjaśnieniem zjawisk fizykochemicznych, których znajomość jest niezbędne do zrozumienia celu i środków rozporządzenia.

Cel i znaczenie rozporządzenia REACH dla branży tatuażu i makijażu permanentnego.

Po co powstało rozporządzenie REACH?

Rozporządzenie REACH jest efektem wieloletnich badań i dyskusji na poziomie międzynarodowym o pełnej nazwie — „Regulacja w sprawie rejestracji, oceny, autoryzacji i ograniczeń chemikaliów (REACH)”. Zostało wprowadzone w celu zmniejszenia potencjalnych zagrożeń związanych z użyciem niektórych substancji chemicznych, w tym tych stosowanych w tuszach do tatuażu i makijażu permanentnym.

Warto wiedzieć, że wpływ REACH na branżę tatuażu to zaledwie drobny ułamek całości. Rozporządzenie to wprowadziło prawne regulacje obrotem chemikaliów w setkach branż na terenie całej Unii Europejskiej.

W Polsce przed wprowadzeniem REACH'u, klienci studiów tatuażu oraz sami tatuatorzy, byli bardziej niż dziś narażeni na potencjalne zagrożenia związane z używaniem co niektórych substancji chemicznych zawartych w tuszach, bez odpowiedniej świadomości ich wpływu na zdrowie ludzkie czy środowisko. Zagrożenia zdrowotne dotyczyły nie tylko dla tych, którym wbijano tusz pod skórę, ale również tatuatorów — skutkiem wdychania oparów tuszy do płuc czy dostawania się ich do gałek ocznych w postaci pary.

Głównym celem REACH było więc zapewnienie wyższego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska oraz ujednolicenie tych zasad w całej UE. Przed uchwaleniem aktu, skład tuszy i ochrona środowiska naturalnego przed zagrożeniami chemicznymi, takimi jak składowanie odpadów chemicznych, regulowane były w Polsce tylko przez „ogólne zasady bezpieczeństwa produktów i ochrony zdrowia” – co nie stanowiło kompleksowego podejścia do tematu i pomijało wiele ważnych dla środowiska tatuażu aspektów.

Zrozumienie tego, jakie cele stoją za rozporządzeniem REACH i jakie ma ono znaczenie dla praktyki tatuowania, wydaje się być niezwykle ważne dla każdego profesjonalnego tatuatora. W kontekście branży tatuażu REACH nie tylko wprowadza ograniczenia dotyczące składników chemicznych, które mogą być używane w tuszach do tatuażu, ale także nakłada na producentów obowiązek dostarczania bardziej szczegółowych informacji o komponentach barwników i potencjalnych zagrożeniach związanych z ich użyciem — choć nie wszystkich. Część tych informacji powinna znaleźć się na opakowaniach tuszy, a reszta w „karcie charakterystyki” produktu, którą każdy producent i sprzedawca ma obowiązek przekazać Wam na Wasze życzenie.

Myślę, że zrozumienie celu i znaczenia rozporządzenia REACH może pomóc w jego akceptacji, dostosowaniu się do nowych norm i w upewnieniu się, że Wasze tatuaże są nie tylko piękne, ale i zdrowsze — dla nas i środowiska.

Z jakiego powodu wprowadzono rozporządzenie REACH?

W latach poprzedzających uchwalenie aktu Unia Europejska z założenia zaczęła zwracać szczególną uwagę na potrzebę ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska przed potencjalnymi zagrożeniami chemicznymi. Wprowadzenie REACH było odpowiedzią na rosnące obawy i wzrastającą ilość dowodów naukowych, potwierdzających możliwy negatywny wpływ niektórych składników chemicznych na zdrowie ludzkie i środowisko naturalne.

Jak wyglądał proces powstawania rozporządzenia REACH?

WSTĘPNE KONSULTACJE ZE SPECJALISTAMI

Proces tworzenia REACH był wieloetapowy i złożony. W pierwszej fazie eksperci z różnych dziedzin, włączając w to ekspertów ds. zdrowia i środowiska oraz prawników specjalizujących się w ustawodawstwie Unii Europejskiej, zapraszani byli do udziału w konsultacjach w odpowiednich do tego jednostkach międzynarodowych. Celem spotkań było zebranie opinii i danych, które były niezbędne w opracowaniu skutecznych i zrównoważonych regulacji tak, aby równoważyły potrzebę ochrony zdrowia i środowiska z potrzebą zachowania płynności w branży tatuażu.

OPRACOWANIE WSTĘPNEGO PROJEKTU ROZPORZĄDZENIA REACH

Po fazie wielu konsultacji, nastąpiła faza wstępnego opracowania projektu rozporządzenia. Na tym etapie, zespół wybranych ekspertów zajmował się szczegółowym opracowaniem przepisów, które miałyby zminimalizować potencjalne zagrożenia związane z użyciem niektórych substancji chemicznych, jednocześnie umożliwiając branży tatuażu kontynuację rozwoju i innowacji.

OSTATECZNE WPROWADZENIE ROZPORZĄDZENIA REACH

Po latach intensywnych prac, badań i dyskusji, REACH – Rozporządzenie nr (WE) 1907/2006 zostało wprowadzone przez Unię Europejską już 1 czerwca 2007 roku, ale w kontekście regulacji tuszy do tatuowania zostało wprowadzone kilka miesięcy później. Rozporządzenie (UE) 2020/2081, które jest częścią aktu prawnego REACH i które szczegółowo reguluje skład tuszy do tatuażu, zostało przyjęte 14 grudnia 2020 roku.

Zgodnie z tym rozporządzeniem, nowe regulacje miały wejść w życie 4 stycznia 2022 roku, dając producentom tuszy do tatuażu aż dwa lata na dostosowanie się do nowych wymogów i standardów bezpieczeństwa. Uchwalenie go oznaczało, że producenci zostali zobligowani do modyfikacji kompozycji tuszy oraz dostarczania bardziej szczegółowych informacji o potencjalnych zagrożeniach związanych z ich użyciem.

Jakie zagrożenia niosły poszczególne składniki w tuszach do tatuażu i makijażu permanentnego?

Rozporządzenia REACH wspomina o różnych zagrożeniach dla zdrowia człowieka i bezpieczeństwie środowiska naturalnego, związanych z substancjami chemicznymi obecnymi w tuszach do tatuowania, których możliwe stężenia wyregulowała rozporządzeniem (UE) 2020/2081. Przedstawię Ci je wraz z uproszczonym, ale rzeczowym wyjaśnieniem, aby nie pozostawić Cię z pytaniami.

UPROSZCZONA LISTA ZAGROŻEŃ DLA ZDROWIA LUDZKIEGO CHRONIONA PRZEZ ROZPORZĄDZENIE „REACH”:

• Działanie rakotwórcze: Gdy substancja może wywołać powstawanie i rozwój nowotworów.
• Działanie mutagenne: Gdy substancja może indukować mutacje genetyczne, czyli trwałe zmiany w sekwencji kodu DNA. Mutacje te mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, włączając w to zwiększone ryzyko rozwoju chorób genetycznych i nowotworów. Mutagenne działanie substancji może wpływać zarówno na komórki somatyczne (większość komórek w organizmie), jak i komórki jajowe lub plemnikowe, potencjalnie wpływając na przyszłe pokolenia.
• Działanie drażniące i uczulające skórę: Gdy substancja może wywołać reakcję drażniącą lub alergiczną w skórze, najczęściej objawiającą się zaczerwienieniem lub swędzeniem.
• Działanie na oczy i układ oddechowy: Gdy opary substancji mogą powodować podrażnienia oczu, takie jak zaczerwienienie lub łzawienie. Dodatkowo mogą wywołać reakcję alergiczną w układzie oddechowym.
• Uwalnianie niebezpiecznych chemikaliów do ciała: Metabolizm niektórych barwników umieszczonych w skórze, a także ich rozkład z powodu ekspozycji na promieniowanie słoneczne lub laserowe, może prowadzić do wchłaniania niekorzystnych chemikaliów do ciała.
• Wchłanianie rozpuszczalnych substancji przez organizm: Niektóre rozpuszczalne składniki tuszy do tatuowania rozchodziły się po całym ciele w ciągu kilku godzin lub dni, co narażało nie tylko skórę, ale i inne wrażliwe narządy wewnętrzne na ich negatywne działanie przez dłuższy czas.
• Działanie na organy wewnętrzne: Gdy substancja może powodować trwałe uszkodzenia narządów w ciele człowieka.

NAJBARDZIEJ NARAŻONYMI ORGANAMI NA DZIAŁANIE SKŁADNIKÓW STARYCH TUSZY BYŁY:

• Wątroba: Jako główny organ odpowiedzialny za detoksykację organizmu, była narażona na uszczerbek związany z toksycznymi składnikami niektórych barwników.
• Nerki: Były w znaczącym stopniu zaangażowane w proces eliminacji toksycznych substancji z organizmu, co mogło zwiększyć ich obciążenie i potencjalne szkody.
• Układ nerwowy: Niektóre składniki chemiczne mogły potencjalnie wpływać na układ nerwowy, powodując neurotoksyczność, czyli negatywny wpływ na układ nerwowy.
• Układ rozrodczy: Niektóre substancje chemiczne mogły mieć wpływ na układ rozrodczy, wpływając na zdolność do reprodukcji lub rozwój płodu.
• Układ krążenia: Zaangażowany w dystrybucję substancji chemicznych po całym organizmie, w przypadkach niektórych barwników miał silnie negatywny wpływ na różne narządy i systemy, a także sam układ krwionośny.
• Układ limfatyczny: Układ ten, będący integralną częścią systemu immunologicznego organizmu, dostawał „w kość”, będąc zaangażowanym w reakcje alergiczne na niektóre składniki tuszy, które używane są lub były w tatuażach i makijażu permanentnym.

POTENCJALNE ZAGROŻENIA DLA ŚRODOWISKA WODNEGO, KTÓRE REGULUJE REACH:

Odpady, takie jak zużyte ręczniki papierowe, które „upaprane” są tuszem do tatuażu, często lądują na wysypiskach, skąd prosta droga do gruntów, a dalej środowisk wodnych. Niektóre substancja zawarte w tuszach były toksyczne dla organizmów wodnych, włączając w to rośliny, ryby i inne formy życia wodnego, co prowadziło do ich chorób lub nawet śmierci.

Ponadto, mogły zakłócać równowagę biologiczną w ekosystemach wodnych, wpływając negatywnie na łańcuchy pokarmowe i inne procesy ekologiczne na poziomie mikro- i makroorganizmów. Takie zakłócenia miały długotrwałe skutki, zagrażając zdrowiu i stabilności całych społeczności wodnych. Dlatego jako niezbędne uznano monitorowanie i kontrolowanie obecności niektórych substancji w dostępnych na rynku europejskim produktach, celem zapobieganiu trwałych i nieodwracalnych szkód biologicznych.

Wykaz regulowanych przez rozporządzenie REACH składników tuszy do tatuażu i makijażu permanentnego.

REGULOWANE SKŁADNIKI CHEMICZNE W BRANŻY TATUAŻU

Zapoznaj się z kompletną listą substancji chemicznych, mieszanin i powszechnych barwników, które regulowane są przez REACH. Poznaj ich dopuszczone stężenia w tuszach i potencjalne zagrożenia dla zdrowia człowieka i środowiska naturalnego. Poniższe wyjaśnienia zagrożeń są zgodne z oficjalnymi danymi Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) z dnia 14.02.2023.

OBJAŚNIENIA TERMINOLOGICZNE:

SUBSTANCJE ROZPUSZCZALNE:

** Związki oznaczone w powyższej tabelce podwójną gwiazdką to substancje rozpuszczalne. Substancje rozpuszczalne mogą być łatwiej transportowane przez krew i inne płyny ustrojowe, co zwiększa ich biodostępność. Termin rozpuszczalności określa to, jak długo dana substancja pozostaje w organizmie i w jakim stopniu jest metabolizowana lub wydalana. Rozpuszczalność składników tuszy do tatuażu lub makijażu permanentnego może wpływać również na trwałość i wygląd tatuażu — im mniejsza rozpuszczalność, tym trwalszy tatuaż oraz zwiększona trudność w jego usunięciu. Dodatkowo substancje, które są bardziej rozpuszczalne, mogą łatwiej reagować z białkami skóry, co może prowadzić do wzmożonych reakcji alergicznych.

BIODOSTĘPNOŚĆ:

Biodostępność to miara tego, w jakim stopniu i jak szybko substancja, taka jak pigment tuszu do tatuowania jest wchłaniana do krwiobiegu i staje się dostępna dla tkanek organizmu, gdzie może wywierać indywidualne efekty biologiczne.

BIOAKUMULACJA:

Bioakumulacja to proces, w którym substancje chemiczne gromadzą się w organizmach żywych, takich jak zwierzęta, rośliny czy ludzie, w ilościach większych niż występuje to naturalnie w środowisku. Biodostępność składników tuszy do tatuaży odnosi się do tego, jak łatwo mogą być wchłonięte przez organizm i jakie mogą mieć skutki dla zdrowia. Przykładem może być rtęć, która kumuluje się w rybach, a następnie w organizmach drapieżników, takich jak delfiny czy w ludziach jedzących ów ryby. Brak odpowiednich regulacji stężeń składników bioakumulatywnych będących częścią tuszu do tatuażu mogło prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak uszkodzenia narządów, zaburzenia neurologiczne, problemy z reprodukcją czy zwiększone ryzyko nowotworów.

NANOMATERIAŁ:

Nanomateriał to materiał, którego struktura, cząsteczki lub włókna mają co najmniej jeden wymiar (tak jak długość, szerokość, grubość) w skali nanometrycznej, czyli od 1 do 100 nanometrów (nm). Nanomateriały z uwagi na niezwykle małe rozmiary, wchodzą w interakcje z materiałami biologicznymi, takimi jak komórki czy DNA. Dodatkowo nanomateriały mogą łatwo przenikać przez bariery biologiczne, takie jak skóra, płuca czy błony komórkowe, co rodzi obawy o ich potencjalny wpływ na zdrowie ludzi i środowisko.

Pamiętaj, że wyżej wymienione substancje nie występują jedynie w tuszach do tatuażu i makijażu permanentnego. W dzisiejszych czasach obecność wielu z nich jest powszechna w wielu sektorach gospodarczych i ogólnodostępnych produktach, a nawet w naturze. Przykładem może być rtęć, która kumuluje się w rybach, a następnie w organizmach drapieżników, takich jak delfiny czy nas jedzących te ryby. Kluczem nie jest więc ich całkowite wykluczenie – co nie jest możliwe – ale rozsądna stopniowa kontrola i regulacja. Badania nad ich długoterminowymi skutkami wymagają jeszcze dziesiątek lat obserwacji i eksperymentów.

NAJWAŻNIEJSZE ŹRÓDŁA:

Rozporządzenie Komisji (UE) 2020/2081 z dnia 14 grudnia 2020 r., które reguluje dopuszczone stężenie składników tuszy do tatuażu i makijażu permanentnego. Lista składników regulowanych składników rozpoczyna się od strony 9.

Europejska Agencja Chemikaliów (ECHA), na której możesz sprawdzić zagrożenia zdrowotne i środowiskowe każdego z wymienionych przez mnie składników chemicznych oraz tych, o których nie wspomniałem i które pełnią funkcję regulatorów PH. Możesz również zasięgnąć informacji o setkach innych, które zostały całkowicie zabronione.